Politieke aardverschuivingen 

Geboorte- en sterfte van naties

• De oorlog luidt het einde in van vier grote naties: het Duitse Rijk, het Russische Rijk, het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk.
• De oorlog heeft van Canada, Zuid-Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland volwaardige naties Hun nationaliteitsgevoel (‘één natiegevoel’) wordt op de Europese slagvelden geboren, aangezwengeld en bevestigd. Ze krijgen onafhankelijkheid als compensatie voor hun vrijwillige medewerking in het Britse leger aan de oorlog.
• Polen, Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Joegoslavië, Finland en Litouwen worden onafhankelijke staten. In het Midden-Oosten ontstaan nieuwe landen: Koeweit en Palestina, onder mandaat van de Britten.
• Wereldoorlog I ontketent in november 1917 de Russische revolutie, gegroeid vanuit een hongeroproer én met steun van de Duitse geheime dienst. Het legt zo de grondslag van de Sovjet-Unie en het latere communisme. In de daaropvolgende burgeroorlog kiest het Westen de kant van de anti- communisten, die in 1922 toch het onderspit delven.

Hefboom voor nieuwe internationale machtsverhoudingen

• Het dwingt een onwillig Amerika het wereldtoneel op en blaast zo het liberalisme in Europa nieuw leven in.
• Europa zet zichzelf internationaal (voorlopig) buiten spel. Via de mandaatgebieden probeert het nog een greep te houden op het Midden-Oosten en op Afrika.

Broedplaats van nieuwe politieke ideeën en waarden

• Het internationale denken krijgt institutioneel ingang: Amerikaans President Wilson pleit voor ‘een algemeen verbond van naties’. De Volkenbond wordt opgericht op 25/01/1919.
• De idee dat oorlog nuttig is, verspreidt zich kort na de oorlog, over de hele wereld en over verschillende generaties. Kinderen die opgegroeid waren tijdens de oorlog, waren er voortdurend mee geconfronteerd in hun opvoeding, hun boeken en hun spelletjes. Midden de jaren ’20 komt hier langzaam verandering in.
• Democratische én liberale waarden winnen in het westen sterk aan belang, mede door het invoeren van het algemeen enkelvoudig stemrecht. De democratisering van de oorlogsvoering leidt zo tot de democratisering van de politieke besluitvorming.
• De vrouwenemancipatie krijgt een boost: de oorlog is mede mogelijk door de massale tewerkstelling van vrouwen in de oorlogsindustrie. Ze verdienen een loon en proeven van de vrijheid. Na de oorlog staan de vrouwen op hun verworven posities en rechten.
• Op sociaal vlak komt er in ons land een doorbraak: de achturen werkdag is een feit, het minimum loon wordt wettelijk geregeld.
• Het offer en de hogere plicht voor het vaderland- belangrijke drijfveren om ten oorlog te trekken-  worden in vraag gesteld. Het treurende ouderpaar’ van Käthe Kollwitz is het symbool voor alle ouders die een oorlog niet meer willen verheerlijken.
• Tijdens WOI ontstaat binnen de schoot van de Vlaamse Beweging de frontbeweging, een beweging aan het front die zich tegen het Franstalige taalbeleid van het Belgisch leger verzet. Ze toonden hun ongenoegen vooral door grafstenen met de letters AVV-VVK (Allen voor Vlaanderen-Vlaanderen voor Kristus) bij graven van honderden gesneuvelde Vlaamse soldaten te plaatsen. De collaboratie van een deel van de Vlaamse beweging werpt evenwel een schaduw op het Vlaams streven naar zelfbeschikking.

Bron van nieuwe conflicten

• De genocide van het Turkse leger op de Armeense burgerbevolking laat ook nu nog zijn sporen na.
• De Vrede van Versailles vormt de basis voor het Israëlisch- Arabisch conflict in het Midden-Oosten, mede door de Britse woordbreuk aan de Arabieren dat ze, als compensatie voor hun steun aan de Britten in de oorlog, onafhankelijk zouden worden in na de oorlog.( zie het verhaal van T.E. Lawrence, van Arabië). De stichting van een ‘Joods nationaal tehuis’ in Palestina, een toezegging van de Britten, als compensatie voor de steun van de zionisten aan de Britten in de oorlog, vormt een belangrijk element in het Brits mandaat over Palestina. Het legt de kiemen voor de huidige staat Israël.
• In de rumoerige jaren die volgen op de Eerste Wereldoorlog wordt Duitsland geteisterd door regeringscrisissen, hongersnood, linkse en rechtse rebellie, ziekten en een onbeheersbare inflatie. De aan Duitsland opgelegde herstelbetalingen vergen zeer veel van de Duitse economie en na de beurscrisis neemt de armoede en sociale onrust in Duitsland toe. In november 1932 stemt 33% van de Duitsers (11 miljoen) op de Nazipartij. Hitler wordt gesteund door mannen die door de Eerste Wereldoorlog zijn getekend én door zij die Versailles niet zijn vergeten. Hitler wordt kanselier.
• Het ligt aan de basis van het ideologisch conflict tussen communisme en kapitalisme, welke na Wereldoorlog II uitmondt in de ‘koude oorlog’.
• De ambities van de Balkan landen worden slechts tijdelijk in de kiem gesmoord. WOI was begonnen als een derde Balkanoorlog. Na de val van de Sovjet-Unie, begin 1990, zijn we getuige van het heropleven van sommige oude bondgenootschappen en het opnieuw aan de oppervlakte komen van diverse onopgeloste nationaliteitenkwesties (voormalig Joegoslavië, Koerden, Armeniërs…) In feite beleefden we begin de jaren 90 de vierde Balkanoorlog, de bevroren droom van één groot Servisch rijk kwam terug tot leven…